قصد داریم در این مقاله به سراغ راهکارهایی برای افزایش تمرکز دانشجویان هنگام درس‌خواندن برویم چرا که کمبود تمرکز از خسته‌کننده‌ترین مشکلات در روزهایی دانشجویی است. اختصاص‌دادن زمان طولانی برای یک فصل از کتاب و یا متوجه نشدن حرف‌های استاد در کلاس درس، عذاب‌آور است.
منظور از تمرکز دانشجویان چیست؟
وقتی بتوانید از بین اطلاعات موجود، تنها به یک موضوع خاص تمرکز کنید و سایر اطلاعات را از ذهن خارج کنید، می‌توان گفت توانایی تمرکزکردن را خواهید داشت. این موضوع برای دانشجویان در موقعیت‌های مختلف مصداق دارد به طور مثال توجه‌کردن به حرف‌های استاد در هنگام تدریس و یا خواندن چنددقیقه‌ای جزوه درسی بدخطی که از هم‌کلاسی‌تان گرفته‌اید.
آیا تمرکز قابل تقویت است؟
متخصصان علوم اعصاب (نوروساینتیست‌ها) به این باور هستند که سیستم تمرکز مغز، درست مانند عضله عمل می‌کند و همان‌طور که عضلات بدن با تمرین قابل تقویت هستند، تمرکز نیز با تمرین‌های درست برنامه کاربردی مناسب، قابل تقویت است
حتی اگر در یک کلاس دوساعته، ده‌ها بار حواس‌پرتی را تجربه می‌کنید، بازهم توانایی افزایش تمرکز را خواهید داشت.
دلایل کمبود تمرکز دانشجویان
عوامل زیادی در کمبود تمرکز دانشجویان تأثیر دارد و ما در این قسمت به سه دلیل اصلی آن اشاره خواهیم کرد و با توضیح مثال، سعی می‌کنیم این دلایل را واضح‌تر بیان کنیم
استرس ناشی از مشکل، از دلایل عدم تمرکز دانشجویان
اجازه دهید همین اول به این موضوع اشاره کنیم که تجربه استرس می‌تواند برای هر فرد متفاوت باشد
به طور مثال اکنون که در حال نوشتن این مقاله هستم، استرس انتشار زودتر این نوشته را دارم و یا شاید شما در حال حاضر، استرس عقب افتادن از برنامه درسی را داشته باشید
در ادامه به این چند مثال که شکلی از استرس دانشجویی است توجه کنید
- استرس ناشی از ارائه‌دادن در کلاس
- عقب ماندن از برنامه‌های درسی
- هموارشدن ده‌ها کتاب و زمان نداشتن برای مطالعه
- استرس شب امتحان
- تمام‌نکردن پایان‌نامه
- ناتوانی در چند دقیقه تمرکز
ما در دوره غیرحضوری افزایش تمرکز و توجه به نکاتی برای کاهش استرس اشاره کرده‌ایم و در انتهای این مقاله نیز به یکی از آنها اشاره خواهیم کرد تا استرس تا را کاهش دهید.
عدم انگیزه، عاملی برای کمبود تمرکز دانشجویان
به‌احتمال زیاد شما هم برای بیدارشدن از خواب صبح، چالش‌های خودتان را دارید. هیچ‌کس دوست ندارد بی‌خیال خواب لذت‌بخش صبح شود، اما چرا وقتی تصمیم می‌گیرید با دوستان خود به کوه و یا تفریح سر صبحی بروید، رأس ساعت از خواب بیدار می‌شوید؟
پاسخ این سؤال ساده است و می‌توان آن را در یک کلمه نوشت «انگیزه»
شما انگیزه بیدارشدن دارید و به‌راحتی می‌توانید بر تنبلی خود غلبه کنید. این موضوع در تمرکزکردن نیز اهمیت خواهد داشت. شما زمانی می‌توانید به یک موضوع تمرکز کنید که انگیزه‌ای برای تمرکزکردن به آن داشته باشید
تحقیقات زیادی از تأثیر مثبت انگیزه بر روی تمرکز انجام شده آن‌قدر که احتمال یادگیری سر کلاس، وقتی کسی که دوستش دارید در آنجا باشد، بیشتر است!
البته منظور من این نیست که عاشق هم‌کلاس خود شوید، اما بهتر است انگیزه درس‌خواندن خود را بدانید و تردید نداشته باشید تا وقتی این انگیزه را برای خود شفاف نکنید، احتمال تمرکز کردنتان نزدیک به صفر است.
عدم حضور در لحظه حال، از دلایل کمبود تمرکز
وقتی در کلاس درس هستید و یا می‌خواهید همان جزوه بدخط هم‌کلاسی‌تان را برای مرور بگیرید، افکار شما درگذشته و حال سرگردان است و این موضوع باعث کاهش کیفیت تمرکز می‌شود. شما در حال گوش‌کردن به حرف‌های استاد هستید؛ اما ذهنتان به سراغ گران‌شدن بسته‌های اینترنتی و یا حجم باقی‌مانده آن پرت می‌شود
راهکارهای افزایش تمرکز دانشجویان:
1. استراحت‌کردن و تأثیر آن بر تقویت تمرکز دانشجویان
یکی از باورهای اشتباه در بهره‌وری این است که فکر کنیم همیشه باید در حال کارکردن و درس‌خواندن باشیم! البته «فرهنگ همیشه مشغول بودن» از امروز و دیروز نیست، اما به‌هرحال نیاز است به این موضوع توجه داشته باشیم: به همان اندازه که درس‌خواندن مهم است، استراحت دادن به مغز نیز از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد.
اگر از آن دسته دانشجویان هستید که ساعت‌های طولانی را پشت میز در حال درس‌خواندن هستند، به یاد داشته باشید که با این کار نه‌تنها خودتان را خسته می‌کنید؛ بلکه بازدهی کمتری نیز خواهید داشت
به شما پیشنهاد می‌کنم زمانی را برای استراحت خود در نظر بگیرید و از آن زمان نهایت لذت را ببرید.
2.صبور بودن و ارتقای تمرکز دانشجویان
ما فکر می‌کنیم تمام دلایل عدم تمرکز، ریشه در محیط اطراف دارد و به همین دلیل تصمیم می‌گیریم در ساکت‌ترین اتاق ممکن درس بخوانیم، اما نکته مهمی را فراموش می‌کنیم
تمرکزکردن کار دشواری است و باید این سختی را بپذیرید و صبور باشید. اکثر افراد فکر می‌کنند تمرکز کار ساده‌ای است و به همین دلیل با مقداری کلافگی، دست از کار می‌کشند. درحالی‌که تمرکز فرایند دشواری است و نیاز به‌صرف انرژی زیاد دارد
در فرایند تمرکزکردن صبور باشید و بپذیرید فشار زیادی از مغز کاسته خواهد شد. کنار آمدن با این واقعیت، به شما کمک می کند انتظار بهتری از خودتان و البته مدت زمان تمرکز کردن داشته باشید
3.صدای درونی‌تان را خاموش کنید
بیشترین وراجی‌های در طول روز، صدای درونی خودمان با خودمان است و اگر از این گفتگوها آگاه نباشیم و یا تلاشی برای کنترل آن نکنیم، به‌احتمال زیاد توانایی تمرکزکردن را نخواهیم داشت
یکی از تکنیک‌های افزایش تمرکز دانشجویان هنگام درس‌خواندن و کنترل‌کردن صدای درونی، مدیتیشن و تمرینات مراقبه می‌باشد.
شما می‌توانید در طول روز زمانی را برای تمرینات مدیتیشنی اختصاص دهید و به این شکل از افکار و گفتگوهای درونی خودآگاه‌تر شوید و با تمرکز بیشتری به کارهایتان بپردازید.
همچنین تحقیقات زیادی از تاثیر مدیتیشن بر روی کاهش استرس انجام شده است و می توانید از مدیتیشن کردن، به عنوان راهکاری عملی برای کاهش استرس استفاده کنید
4.شناسایی بزرگ‌ترین سارق، از راهکارهای افزایش تمرکز دانشجویان
وقتی از افزایش تمرکز دانشجویان هنگام درس‌خواندن حرف می‌زنیم، بهتر است به یاد داشته باشیم عوامل حواس‌پرتی برای هر کس متفاوت است
به طور مثال اگر در خوابگاه درس می‌خوانید، شاید صدای هم‌اتاقی‌های شما عامل برهم‌زننده تمرکز باشد و یا اگر در منزل مشغول به مطالعه باشید، حواس‌پرتی شما با تلفن همراه باشد. بهتر است از خودتان بپرسید «بزرگ‌ترین عامل حواس‌پرتی من کدام است» این عامل حواس‌پرتی را از خود دور کنید و تردید نداشته باشید تمرکز شما به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد.
5.افزایش تمرکز دانشجویان و دورشدن از زمان خاکستری
ما عادت داریم در زمان مطالعه‌کردن به سراغ تلفن همراه می‌رویم و زمانی که در حال استراحت هستیم، دغدغه درس‌خواندن را داریم. این شکل از کارکردن باعث گمراهی فکر و در نتیجه کاهش کیفیت تمرکز خواهد شد
شما یا باید در حال مطالعه باشید و یا در حال استراحت!
هر وقت در بین دو این حالت قرار داشتید، به‌احتمال زیاد نه‌تنها تمرکز شما کاهش پیدا می‌کند، بلکه هیچ دستاوردی هم نخواهید داشت. به این دلیل بهتر است در هنگام مطالعه‌کردن با تلفن همراه خداحافظی کنید و یا در زمانی که دوست دارید استراحت کنید، از استراحت خود لذت ببرید.
بیشتر بخوانید: راه هایی برای افزایش تمرکز در هنگام مطالعه
6.جلوگیری از چندکارگی
ما یک توجه داریم و هر وقت که تصمیم به انجام چند کار به‌صورت هم‌زمان می‌گیریم، نه‌تنها توجه خود را تقسیم نمی‌کنیم، بلکه با تغیر سریع توجه از یک کار به کاری دیگر، بین کارها سوئیچ خواهیم کرد و این کار به معنای کاهش تمرکز است
اگر به دنبال راهکاری برای افزایش تمرکز هستید، بهتر است در یک‌زمان مشخص، تنها به یک کار مشغول شوید و پس از آن به کار دیگر بپردازید.
به طور مثال نوشتن پایان‌نامه و چک‌کردن قیمت دلار در یک‌زمان، نه‌تنها نتیجه‌ای نخواهد داشت، بلکه با این کار، خود را اسیر کارهای زیاد از حد کرده‌اید.
7. استفاده از گفتگوهای تک نفره
بیشتر ما با چالش حواس‌پرتی در هنگام کلاس و یا فراموش‌کردن حرف‌های استاد مواجه هستیم، اما می‌شود با یک تکنیک، این مشکل را تا حدودی کم کرد
وقتی در کلاس هستید، فرض کنید در یک کلاس خصوصی قرار دارید و استاد در حال تدریس شخصی به شما است. این کار به شما کمک می‌کند به هم‌کلاسی‌های خود و اتفاق‌های حاشیه‌ای کلاس کم‌توجه شوید و با تمام دقت به تدریس مدرس تمرکز کنید البته می‌توانید از یادداشت‌برداری هم به‌عنوان روشی مکمل استفاده کنید
به طور مثال وقتی در حال گوش‌کردن هستید، قلم و کاغذ خود را آماده و نکات کلیدی را یادداشت‌برداری کنید. این دو روش از بهترین راهکارها برای افزایش تمرکز دانشجویان در کلاس درس خواهد بود
جمع‌بندی راهکارهایی برای افزایش تمرکز دانشجویان
قرار نیست با راهکارهای عجیب‌وغریب، قدمی برای تقویت تمرکز برداریم
می‌توانید با استفاده از راهکارهایی که در این مقاله اشاره شد، به بهبود تمرکز خود در هنگام درس‌خواندن و یا بودن سر کلاس کمک کنید و اهداف تحصیلی که مدنظر دارید برسید.