بیش از حد فکر کردن را را می‌توان از بزرگ‌ترین عوامل برای لذت نبردن از زندگی دانست البته باید بپذیریم در بیشتر موارد افکار باعث ایجاد اضطراب‌های بیش از اندازه نیز خواهد شد. اما چرا این‌قدر فکر می‌کنیم؟
در این مقاله اول به تعریف فکرکردن بیش از اندازه خواهیم پرداخت سپس با دلایل آن آشنا خواهیم شد و در پایان به ده راهکار عملی برای جلوگیری از بیش از حد فکر کردن اشاره خواهیم کرد
بیش از حد فکر کردن به چه معنی است؟
وقتی تصمیم به انجام کاری با تمرکز می‌گیریم، زمان‌هایی که می‌خواهیم چنددقیقه‌ای استراحت کنیم و یا حتی وقت‌هایی که می‌خواهیم از دوش‌گرفتن خود لذت ببریم، پریشان‌فکری و افکار متعدد به سراغمان خواهد آمد این افکار به شکل‌های متفاوت ظاهر می‌شوند و در بیشتر موارد دست از سر ما بر نخواهند داشت
تحقیقات نشان می‌دهند ذهن تمایل بیشتری به ساختن افکار منفی و نگران‌کننده خواهد داشت
چرا زیاد فکر می‌کنیم؟
ما فکر می‌کنیم چون نیاز به زنده‌بودن داریم! اصلاً اگر فکرکردن وجود نداشت، شما در حال خواندن این مقاله نبودید؛ اما اینکه چرا بیش از اندازه به یک موضوع خاص و یا یک فکر می‌چسبیم، به دلایل متعددی مانند تجربیات تلخ گذشته، اتفاق‌های پیشرو، تحلیل‌های اشتباه درباره خودمان، حرف و نظر دیگران، دائما در حال مقایسه کردن و… ربط دارد.
اجازه دهید با مثالی از روزمره خودم این موضوع را شفاف‌تر کنم
بیشتر از ده سال پیش به مهمانی دعوت شدم و قرار شد با چندین نفر از دوستان دیگر به آن مهمانی برویم. همه چیز داشت خوب پیش می‌رفت (حتی هنوز هم طعم مرغ شکم پر آن شب را به یاد دارم) پایان مهمانی شد و یکی از دوستانم در هنگام خداحافظی حرفی را به من در جمع گفت،
حرفی که تا سال‌ها بعد از آن شب هر وقت می‌خواستم به خواب بروم، ذهنم را مشغول خود می‌کرد! چرا اون شب این حرف رو زد؟ و این سوال هزاران فکر دیگر را با خود همراه می کرد…
شاید تجربه‌ای مشابه این داستان را داشته باشید شاید هم نه؛ اما همان‌طور که در داستان من متوجه شدید، من نتوانسته بودم آن اتفاق را در ذهن خود حل کنم و به همین دلیل سال‌ها به آن فکر می‌کردم. البته جالب است بدانید بعضی از تجربه های منفی و ناراحت کننده (مانند حرف مسخره دوست من) حتی در زمان‌هایی که احساس شادی هم می‌کنیم به سراغمان می‌آید و می‌خواهد شادی را زهرمارمان کند؛
اما نگران نباشید من در این مقاله از راهکارهایی می‌گویم که می‌توانید افکار خود را کنترل کنید و مانع از فکر کردن بیش از اندازه شوید
جلوگیری از بیش از حد فکر کردن
شاید بگویید «مگر من خواستم که افکار به سراغم بیاد؟ اصلاً مگر می‌شود چیزی را کنترل کرد که حتی در ورود و خروج آن تسلطی نداریم؟ بله می‌شود و من در این قسمت از روش‌هایی برای جلوگیری از فکرکردن زیاد خواهم گفت
1 مراقب احساست خود باشید:
قبل از هر چیز بهتر است به یاد داشته باشید فکرکردن مجدد به یک فکر و یا تجربه، احساسات خود را نیز به همراه می آورد!
به طور مثال اگر آخرین باری که زیر کابینت منزلتان سوسک دیده‌اید و احساس ترس را تجربه کرده‌اید، با هر بار فکر کردن به آن خاطره مجدداً هراسیده خواهید شد. مرور خاطرات گذشته و یا اتفاق‌هایی که تجربه کرده‌اید به معنای زنده کردن آن احساس در شماست
بهتر است به احساسی که پس از فکرکردن به یک موضوع به وجود می‌آید آگاه باشید، چرا که هر فکر یک احساس و هر احساس باعث ایجاد یک واکنش در ما خواهد شد. فرض کنید سیگاری هستید و هر بار که به خاطره تلخ خود با شریک عاطفی‌تان فکر می‌کنید، استرس را تجربه می‌کنید
در چنین شرایطی چه واکنشی از خود نشان می‌دهید؟ درست است، سیگار روشن می‌کنید؛ اما اگر از احساساتی که یک فکر به همراه داردآگاه باشید، واکنش‌های مناسب‌تری را انجام خواهید داد و به این شکل می توانید احساسات و افکار خود را بهتر بشناسید
2 عاملی برای حواس‌پرتی پیدا کنید و از بیش از حد فکر کردن جلووگیری کنید:
کودکی سه‌ساله را در نظر بگیرید که پای خود را در یک کفش کرده و با جیغ و فریاد چیزی را از شما می‌خواهد. بهترین کار در چنین شرایط پرت‌کردن حواس کودک به چیزی جذاب است
یکی از روش‌های جلوگیری از فکرکردن بیش از حد را می‌توان «پرت‌کردن حواس با عاملی دیگر» دانست البته شاید فکر کنید این کار صرفاً ما را گول می‌زند؛ اما شک نداشته باشید از قطعی‌ترین راهکارها برای کنترل افکار است.
این عامل حواس‌پرتی به انتخاب و سلیقه شما می‌تواند شنیدن یک موسیقی، گل دادن به آب (ببخشید آب دادن به گل) یا هر کاری که باعث می‌شود در آن لحظه حواس شما پرت شود باشد
3 افکارتان را تغیر دهید:
همان‌طور که رهاشدن از افکار منفی و فکرکردن بیش از حد را دوست داریم، عمیق کردن خاطرات و افکار مثبت نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
من و شما خاطرات و افکاری داریم که هنگام فکرکردن به آن‌ها حالت روحی ما به شکل مثبتی تغیر می‌کند؛ اما همان‌طور که قبل‌تر هم اشاره کردیم، تمایل ذهن به افکار منفی بیشتر از افکار مثبت است ازاین‌جهت باید روشی برای عمیق کردن افکار مثبت و خوشایند ذهنی به کار ببریم
4 مرور متوالی افکار و خاطرات مثبت:
به‌جرات می‌توان گفت از بهترین روش‌های تثبیت خاطرات و افکار مثبت در ذهن «مرور متوالی آن در طول روز» است. مغز به‌صورت کاملاً ناخودآگاه افکار منفی را تولید می‌کند و شما باید به‌صورت کاملاً خودآگاه و ارادی، در طول روز زمانی را برای فکرکردن‌های مثبت و مرور خاطرات شیرین اختصاص دهید به این شکل هر بار که در دام افکار افتادید و احساست ناراحت کننده را تجربه کردید، به وقایع و افکار مثبت فکر خواهید کرد و کیف می کنید
5 وقت های خالی را پر کنید
ذهن ما به‌صورت خودکار و کاملاً غیرارادی فکر تولید می‌کند و ما در تولیدکردن آن هیچ کنترلی نداریم. جالب است بدانید بیشتر این افکار در زمان‌هایی به سراغمان خواهند آمد که بیکار هستیم و کار خاصی انجام نمی‌دهیم
به همین دلیل به شما پیشنهاد می‌کنم به دنبال فعالیت‌هایی باشید که ذهنتان را درگیر کند؛ مثلاً
- یادگیری یک ساز
- یادگیری زبان جدید
- نقاشی‌کردن
- مطالعه
- قدم زدن در پارک(این مورد عالی است)
- و…
6 مدیتیشن را جدی بگیرید:
وقت‌هایی که بیش از حد فکر می‌کنیم، سیستم ذهنی ما در حال ربط‌دادن تکه‌های غیرمرتبط از خاطرات پراکنده گذشته و ترس‌های آینده است. از راه‌های دورشدن از این پراکندگی و تقویت کردن حضور در لحظه حال، مدیتیشن کردن است به شما پیشنهاد می‌کنم حتی اگر دوست ندارید، مدیتیشن را در زندگی روزمره خود قرار دهید
البته قرار نیست کارهای عجیب‌وغریب انجام دهید و می‌توانید تنها با تمرکزکردن بر روی نفس‌هایتان مدیتیشن را شروع کنید همچنین در مقاله پایین به چندین روش متفاوت برای مدیتیشن کردن پرداخته‌ایم
روش هایی برای مدیتیشن: کلیک کنید
7 برای جلوگیری بیش از حد فکر کردن، با نوشتن دوست شوید:
یکی از کاربردی‌ترین راهکارها برای پیشگیری از فکرکردن زیاد و غرق‌نشدن در افکار، یادداشت‌کردن آن‌هاست اجازه دهید به توضیح مفصل‌تر این موضوع بپردازیم
شما با نوشتن به افکار خود نظم خواهید داد:
همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد، افکارمنفی و فکرکردن بیش از حد حاصل فکرهای پراکنده و بدون پایه و اساس است
به همین دلیل وقتی تصمیم به نوشتن افکار خود می‌گیرید و کلمه‌به‌کلمه افکار را یادداشت می‌کنید، متوجه می‌شوید به چیزهایی که هیچ‌وقت اتفاق نمی‌افتد و تنها شما هستید که آن را جدی گرفته‌اید بها داده‌اید به این شکل، مغز سیستم خود را برای آن فکر تغیر خواهد داد
با نوشتن، تحلیل‌گر مغز را فعال کنید:
افکار به‌صورت پراکنده ظاهر می‌شوند، به هر فکر دیگری که دوست داشته باشند خواهند چسبید و این واقعاً منصفانه نیست؛ اما نوشتن این امکان را به ما می‌دهد تا از سایر کارکردهای اجرایی مغز مانند حل مسئله، حافظه کوتاه‌مدت و قدرت استدلال برای بررسی آن ها استفاده کنیم و با ان ها روبرو شویم. به این شکل توانایی گرفتن مچ آن‌ها را خواهیم داشت و می‌توانیم بگوییم «فکر عزیزم خفه شو تو هیچی نیستی و داری زیادی بزرگ میشی»
8 با خود حرف بزنید:
یکی دیگر از راه‌های جلوگیری بیش از حد فکر کردن، گفتگو با خود یا بلند حرف‌زدن است
این روش پس از تحقیقات علمی، از مدل‌های برون‌ریزی (تخلیه افکار) محسوب می‌شود. می‌توانید از روش حرف‌زدن با خود برای کم‌تر شدن نشخوارهای فکری استفاده کنید. شنیدن صدای شما توسط گوش‌هایتان، این اجازه را به مغز خواهد داد تا در تحلیل و بررسی افکار دقت بیشتری به خرج دهد
9 شروع به شمارش کنید:
وقتی به خواب می‌روید، یک فکر تمام مغز شما را به خود اختصاص می‌دهد و مانع از این می‌شود که به‌درستی به خواب بروید و شاید ساعت‌ها در رخت و خواب از این سمت به آن سمت شوید حتی شاید چندبار نیاز باشد بالشت خود را به دلیل گرما ازاین‌رو به آن رو کنید.
کلافه‌کننده است؛ اما نگران نباشید، شما می‌توانید با تکنیک شمارش از شر فکرکردن بیش از اندازه خلاص شوید
از شماره پنجاه به‌صورت ذهنی و به شکلی برعکس شروع به شمارش کنید و هر بار که اعداد را به‌اشتباه مرور کردید خودتان را جریمه و مجدداً از اول (عدد پنجاه) شروع کنید
اگر احساس کردید شمارش برعکس از عدد پنجاه برای شما ساده است، می‌توانید از اعداد بالاتر استفاده کنید. به یاد داشته باشید منحرف‌شدن توجه کاملاً طبیعی است و شما تنها باید مراقب باشید در افکار خود غرق نشوید
10 الگوهای فکری و زمانی را شناسایی کنید:
هر یک از ما الگوهای خاصی برای فکرکردن داریم و با چندین فکر، بیشتر از بقیه افکار سروکله خواهیم زد.
به این دلیل بهتر است الگوی فکری خود را شناسایی کنید به طور مثال اگر مانند چند سال پیش من، درگیر حرفی که از دوستتان شنیده‌اید هستید، می‌توانید آن را با یک فکر و خاطره شیرین دیگر جایگزین نمایید
همچنین بهتر است زمان‌ها و ساعاتی که بیش بیش هر وقت دیگر به فکر فرومی‌روید را بشناسید (مثلا شاید دم غروب ها یا ساعات ابتدایی صبح زیاد فکر می کنید) به این شکل می‌توانید به‌جای فکرکردن‌های زیاد، به فعالیتی مشغول شوید یا شاید دوست داشته باشید چنددقیقه‌ای در پارک قدم بزنید
جمع بندی مقاله جلوگیری از فکر کردن بیش از حد:
در این مقاله به سراغ چندین راهکار برای پیشگیری از فکر کردن بیش از اندازه پرداختم
اما اگر بخواهم خلاصه شده این مقاله را در یک جمله عرض کنم، بهتر است بگویم:
از افکار خودتان آگاه شوید و همین که بدانید اکنون در حال فکر کردن به چیزی هستید که اصلا وجود خارجی ندارد کفایت خواهد کرد. این تمرین به شما اجازه می دهد آگاهانه به افکار خود توجه کنید و درگیر زیاد فکر کردن نشوید.
