یکی از چالش‌های اکثر ما، نداشتن تمرکز در هنگام مطالعه و درس‌خواندن است. مشکل اینجاست که کمبود تمرکز نه‌تنها باعث طولانی‌شدن زمان مطالعه خواهد شد، بلکه باعث کاهش درک مطلب و عمیق‌تر فهمیدن نیز می‌شود. ما در این مقاله به سراغ روش‌هایی برای تقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن خواهیم رفت و با دلایل کمبود تمرکز هنگام مطالعه آشنا می‌شویم.
منظور از تمرکز هنگام مطالعه چیست؟
توانایی تمرکزکردن یعنی نادیده‌گرفتن عوامل حواس‌پرتی و دقت کامل بر روی مطالعه و یا درس‌خواندن؛ بنابراین می‌توان گفت منظور از تقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن، توجه کامل وی به کلمات و جملات نوشته شده در کتاب یا جزوه درسی است آن‌قدر که در هنگام درس‌خواندن، سایر افکار را نادیده بگیرد و یا از آن‌ها را کنترل کند.
مشکلات کمبود تمرکز تمرکز هنگام مطالعه
1.استفاده‌نکردن درست از حافظه
بهتر است تمرکز و توجه را پنجره یادگیری هر چیزی که می‌خواهیم به‌خاطر بسپاریم بدانیم. شما می‌توانید تمام اطلاعات و موضوعاتی که در حفظ آن‌ها ناتوان هستید را به‌راحتی به‌خاطر بسپارید به‌شرط آن که قدرت تمرکز خوبی داشته باشید. متأسفانه بخش عمده‌ای از مشکلات ضعف در حافظه مربوط به عدم تمرکز می‌شود.
اگر در حفظ‌کردن یک پاسخ ساده نیز ناتوان هستید، بهتر است ریشه اصلی را در عدم تمرکز جستجو کنید.
2.طولانی‌شدن زمان مطالعه، مشکلی برای عدم تمرکز در هنگام مطالعه
یکی دیگر از مشکلات ناشی از عدم تمرکز هنگام درس‌خواندن، افزایش زمان مطالعه و یا درس‌خواندن است.
به طور مثال فرض کنید تصمیم دارید یکی از فصل‌های شیمی که احتمالاً دو ساعت یا نهایتاً سه ساعت زمان نیاز دارد را مطالعه کنید، اما وقتی تصمیم به مطالعه می‌گیرید تمام درها بسته می‌شود و انگار باید تمام روز را برای مرور آن فصل اختصاص دهید، خسته کننده نیست؟
3.تجربه استرس و خستگی
رابطه مستقیمی میان تجربه استرس و عدم تمرکز در هنگام درس‌خواندن وجود دارد.
وقتی مطالب را متوجه نشویم و بیشتر از زمان مشخص شده و انرژی ذخیره در بدن، برای یادگیری تلاش کنیم، هورمون‌هایی مانند کروتیزول در بدن ترشح خواهد شد که باعث افزایش استرس و در نتیجه فرسودگی ما در هنگام درس‌خواندن می‌شود.
4.کاهش اشتیاق و افت انگیزه:
تلاش بیش از اندازه برای یادگیری به دلیل نداشتن تمرکز، عاملی برای کاهش انگیزه است.
ما برای انجام‌دادن هر کاری نیاز به عاملی بیرونی داریم به طور مثال به‌احتمال زیاد هدف شما از درس‌خواندن، قبول‌شدن در دانشگاهی که دوست دارید است؛ اما کمبود تمرکز در هنگام درس‌خواندن، باعث افت شدید انگیزه و کاهش اشتیاق برای ادامه‌دادن خواهد شد
دلایل عدم تمرکز هنگام درس‌خواندن
بهتر است قبل از اینکه به سراغ روش‌هایی برای تقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن برویم، از دلایل کمبود آن آگاه باشیم. می‌توانیم عوامل کمبود تمرکز را به دو گروه عوامل بیرونی و عوامل درونی تقسیم‌بندی کنیم که در ادامه به توضیح هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت
عوامل درونی، عاملی برای عدم تمرکز هنگام مطالعه
وقتی تصمیم به مطالعه‌کردن می‌گیریم، افکار و پریشان‌فکری، استرس، سردرد، گرسنگی و ده‌ها عامل دیگر مانع از تمرکز ما در هنگام مطالعه می‌شوند.
این دلایل هیچ ارتباطی به دیگران ندارند و تنها خودمان در آن‌ها نقش داریم؛ بنابراین اجازه دهید به چندین عامل درونی که برهم زننده تمرکز در هنگام مطالعه است اشاره کنیم
- افکار منفی و خیال‌بافی‌های زیاد
- خستگی‌های در طول روز
- استرس و اضطراب‌های زیاد
- اعتماد به نفس پایین
- غرق شدن در خاطرات
- باور نداشتن به یادگیری
- خواب‌آلودگی
- ناراحتی بیش از اندازه و یا خوشحالی بیش از حد
ما در ادامه به بعضی از این مثال ها بازمیگردیم، اما اجازه دهید اکنون به سراغ دسته دوم حواس پرتی ها، یعنی عوامل بیرونی برویم
عوامل بیرونی و تأثیر آن بر روی عدم تمرکز هنگام درس‌خواندن
هدف ما از مطالعه، توجه کامل به مطالب کتاب است. بنابراین می‌توان گفت هر اطلاعاتی که توسط حواس ما مانند بویایی، چشایی، شنوایی و… دریافت شود که غیرمرتبط با درس باشد، جز عوامل حواس‌پرتی بیرونی قرار خواهد گرفت به طور مثال:
- صدای محیط اطراف
- دما و نور نامناسب
- بی‌نظمی در محیط
- جای نامناسب برای نشتن
روش‌هایی برای تقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن
اکنون که بااهمیت و دلایل کمبود تمرکز هنگام درس‌خواندن آشنا شدیم، بهتر است به سراغ روش‌هایی برای تقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن برویم
-
برایت قویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن، ظرفیت و توان خود را بشناسید
اگر تصمیم بگیرید به باشگاه بروید، به‌احتمال زیاد در روزهای اول توانایی بالا کردن وزنه‌های پنجاه کیلو و صد کیلویی را نداشته باشید، به همین دلیل باید با وزنه‌های کم‌وزن‌تر که در توان شما است شروع کنید. ازآنجاکه تقویت تمرکز مانند تقویت عضلات بدن نیاز به تمرین‌های درست و البته به‌اندازه دارد، پیشنهاد می‌کنیم روزهای اول در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر شروع به تمرکزکردن کنید و مدت‌زمان تمرکزکردن را به مرور افزایش دهید.
-
کنترل افکار برای تقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن
همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد، هر وقت تصمیم به مطالعه می‌گیریم، سروکله افکار منفی نیز پیدا می‌شود به طور مثال شاید با خود بگوییم:
- نباید این حرف را می‌زدم
- آن کار اشتباه بود
- اگر نشود چه؟
- شاید همه چیز خراب شود
- چه کار کنم اگر در امتحان قبول نشوم؟
- و…
شکل و شمایل افکار برای هرکس متفاوت است؛ اما چیزی که در بین اکثرمان مشترک است، پرت شدن حواس در هنگام مطالعه است
ما می‌خواهیم در این قسمت به سراغ دو روش عالی برای کنترل افکار در هنگام مطالعه برویم تا از شر آن‌ها خلاص شویم، بنابراین راهکار شماره سه و چهار را برای رهایی از شر افکار در نظر گرفته ایم
-
یادداشت برداری، از روش های تقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن
از امروز تصمیم بگیرید در هنگام مطالعه یک برگه یادداشت در کنار خودتان داشته باشید و هر چیزی که در هنگام درس‌خواندن به ذهنتان خطور می‌کند را بر روی برگه یادداشت بنویسید. این کار به شما کمک می‌کند ذهنتان را از کارهایی که باید انجام شود و یا کارهایی که درگذشته انجام داده‌اید خالی کنید و تمام تمرکز خود را بر روی درس‌خواندن معطوف کنید
به یاد داشته باشید، ریشه بیشتر افکار در ترس از آینده و ناراحتی‌های گذشته است و روش معجزه کننده برای آرام‌کردن ذهن و افزایش تمرکز در هنگام درس‌خواندن، همین نوشتن است
به طور مثال شاید فکر انجام‌دادن کارهایی که باید انجام شوند و یا حرف‌هایی که به دوستتان زده‌اید را در سر داشته باشید، در این حالت آن را روی یک برگه کاغذ بنویسید و تصمیم بگیرید بعد از پایان زمان مطالعه به سراغشان بروید
(نوشتن به شما کمک می کند به آن فکر بر چسب تمام شده است بزنید)
-
رهایی از افکار و تقویت تمرکز هنگام مطالعه با تکنیک اینجا
بعضی از افکار که بیشتر منفی هم هستند، شکلی اتوماتیک دارند و در بیشتر مواقع ما از آن‌ها آگاه نیستیم، مثلاً شاید به این فکر فروبروید که «چرا به فلانی این حرف رو زدم؟» و بعد از چندین دقیقه متوجه شوید که خودتان را در ذهن مجازات کرده‌اید و یا بدترین سناریوهای آینده را برای خودتان ساخته‌اید.
در چنین حالتی بهتر است بلند بگویید «اینجا»
گفتن این کلمه به شما کمک می‌کند به درس‌خواندن بازگردید و با تمرکز بیشتری به مطالعه بپردازید. از این روش برای تقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن استفاده می‌کنیم تا بعد از مدتی کوتاه، ذهن و مغز را در حال شرطی سازی قرار دهیم. اما اجازه دهید به ادامه راهکارهایی که برای تقویت تمرکز مناسب است بازگردیم
-
فقط مطالعه، روشی برای تقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن
یکی از اشتباهات رایج در هنگام مطالعه، انجام چند کار به طور هم‌زمان و تمایلشان به چند کارگی کردن است!
وقتی در لابه‌لای مطالعه به کارهای دیگر مشغول می‌شویم، از قدرت پردازش مغز کم کرده‌ایم و این کار باعث افت تمرکز ما می‌شود بهتر است در هنگام درس‌خواندن خودتان را مشغول کارهای دیگر نکنید و حتی اگر کار مهمی داشتید، برای بعد از مطالعه در نظر بگیرید.
این کار می تواند سر زدن به تلفن همراه باشد یا خوردن پفک در هنگام مطالعه درس شیمی.
-
روش‌های مدیریت زمان، راهکاری برای تمرکز هنگام درس خواندن و مطالعه
اکثر ما به این باور هستیم که باید ساعت‌های طولانی را برای مطالعه در نظر بگیریم و هیچ استراحتی را در این میان نداشته باشیم، این در حالی است که سیستم تمرکز در مغز، برای متمرکز ماندن بر روی مطالعه، نیاز به استراحت دارد و بدون استراحت‌کردن توانایی تمرکز را نخواهد داشت.
پیشنهاد می‌کنیم زمانی را برای مطالعه در نظر بگیرید و در آن زمان فقط به مطالعه مشغول شوید و زمانی را نیز برای استراحت در برنامه خودتان جای دهید و در آن زمان تنها به استراحت‌کردن مشغول شوید.
فراموش نکنید، تمرکز ما محدود است و نمی‌توانیم بدون استراحت‌کردن از حداکثر توانش استفاده کنیم همچنین می‌توانید برای استفاده بهتر از زمان، تکنیک پومودورو را به کار ببرید
-
طرح پرسش، روشی برای تقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن
این روش برای تقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن و عاملی برای افزایش درک مطلب استفاده می‌شود؛ بنابراین قبل از اینکه شروع به مطالعه یک فصل یا قسمتی از کتاب می‌کنید، به دنبال طرح‌کردن سؤال در آن قسمت باشید
وقتی برای قسمتی که قصد خواندنش را دارید، سؤالی طرح می‌کنید، ذهنتان به دنبال جواب آن می‌گردد و تا زمانی که پاسخ آن را پیدا نکند، دست از این کار برنخواهد داشت همچنین ایجاد سؤال قبل از مطالعه، کنجکاوی را نسبت به یادگیری آن درس افزایش خواهد داد و به تقویت تمرکزش در آن موضوع کمک می‌کند
دلایل فراموشی درس ها: مطالعه بیشتر
-
کم‌کردن محرک‌ها، عاملی برای تقویت تمرکز هنگام درس خواندن
مغز ما زیرک است و همین که متوجه شود قرار است تمرکز کند، به سراغ هزاران بهانه برای فرارکردن از آن می‌رود. به همین دلیل بهتر است تاحدامکان تلاش کنیم محرک‌ها و عواملی که باعث پرتی حواس می‌شوند را از خود دور کنیم.
در ادامه به چند عامل حواس‌پرتی که باعث کاهش تمرکز و پرتی حواس در هنگام مطالعه می‌شود اشاره خواهیم کرد، اما بهتر است شما هم نگاهی به اطرافتان بیندازید و اگر این عوامل جز حواس‌پرتی شما نبود، عامل اصلی را پیدا کنید و آن را از نزدیکی خود دور کنید
- تلفن همراه
- تلویزیون
- حیوانات خانگی
- وسایل تضمینی روی میز
- و هر عاملی که احساس می‌کنید حواس شما را بیش از اندازه پرت می‌کند
-
استفاده از انگشت، از راهکارهای افزایش تمرکز هنگام درس خواندن
اگر روزهای اول رفتن به مدرسه را به یاد داشته باشید، معلم می‌گفت کلمات را با انگشت خط ببرید و این شیوه از خط بری به‌مرورزمان از روش مطالعه ما حذف شد،
اما بهتر است بدانیم وقتی با انگشت خط می‌بریم، بهتر یاد می‌گریم چرا که در کنار حس بینایی، حس لامسه را نیز برای یادگیری درس درگیر کرده‌ایم
البته خط بردن با انگشت تنها برای یادگیری بهتر کاربرد ندارد و می‌تواند نتایج مطلوب دیگری نیز داشته باشد که در ادامه به چند مورد از آن اشاره خواهیم کرد
- تقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن
- افزایش سرعت مطالعه
- افزایش حوزه دید
- ایجاد رابطه میان چشم، دست و مغز
-
محیط را نظم دهید و در هنگام درس خواندن متمرکز شوید
شاید برای شما هم پیش‌آمده باشد که وقتی تصمیم دارید کاری مهم را انجام دهید، دستی به اتاق و یا محیط میکشید تا مرتب شود. البته در این حالت فرقی ندارد لباس‌ها را زیر تخت بیندازیم یا مرتب و تاشده در کمد قرار دهیم. مهم این است که آن وسایل از وسط اتاق برداشته شود
در هنگام مطالعه نیز این نظم‌دادن را نیاز داریم، البته پیشنهاد ما این است که اگر لباسی در وسط اتاق است آن را زیر تخت نیندازید و مرتب تا کنید؛ اما به‌هرحال بهتر است قبل از شروع مطالعه دستی به اتاق بکشید و تاحدامکان به آن نظم دهید.
به یاد داشته باشید، هرچقدر نظم در اتاق و محیط مطالعه شما بیشتر باشد، تمرکز شما در هنگام درس‌خواندن بیشتر خواهد شد
-
وارد شدن به دنیال درس از روش هایتقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن
حافظه ما توانایی تصویرسازی قدرتمندی دارد و بهتر است از این مزیت ذهنی برای تقویت تمرکز در هنگام درس‌خواندن استفاده کنیم.
به طور مثال چند ثانیه چشمانتان را ببندید و خودتان را در اتاق آزمایشگاه شیمی با روپوشی سفید تجسم کنید…
حیرت‌انگیز نیست؟ پیشنهاد ما به شما این است که خودتان را در دنیای آن درس ببینید و با هر چیزی که به آن مربوط است ارتباط برقرار کنید
به طور مثال اگر در حال مطالعه درس ادبیات هستید، خودتان را مانند شعرا در نظر بگیرید و اشعار را به زبان شعرا بخوانید یا اگر در حال مطالعه شیمی هستید، خودتان را در دنیا عناصر غرق کنید و بهتر است حتی تصویر روپوش سفید که پوشیده‌اید را نیز در ذهن داشته باشید.
-
خوب خوابیدن، روشی برای تقویت تمرکز هنگام درس خواندن
همه ما نیاز داریم حداقل هفت تا هشت ساعت در طول روز بخوابیم و اگر در یک روز کم‌تر از این زمان خوابیده باشید، به‌احتمال زیاد نتوانید از تمام قدرت تمرکز خود در هنگام مطالعه و یا کارهای روزمره بهره ببرید.
مغز ما در هنگام خواب، خواب نیست و در حال بازیابی و تثبیت اطلاعات به‌خاطر سپرده شده است؛ بنابراین تلاش کنید بهتر بخوابید و برای خوابیدن خودتان برنامه درستی داشته باشید
اقدام‌هایی برای بهبود خواب
مکان را تاحدامکان خنک‌تر از حالت معمول نگه دارید
بهتر است در هنگام خواب، دمای اتاق را مقداری پایین‌تر از حالت معمول قرار دهید. خنکی هوا باعث می‌شود بهتر بخوابیم و خواب باکیفیت‌تری را تجربه کنیم
اتاق را تاریک کنید
هر چقدر نور اتاق کم‌تر باشد، کیفیت خوابیدن شما نیز بهتر و بهتر است؛ بنابراین می‌توانید از چشم‌بند برای خوابیدن استفاده کنید و یا اگر نور اتاق شما از بیرون می‌آید، از پرده و یا کاغذ رنگی برای تاریک کردن پنجره ها استفاده کنید
رأس یک ساعت مشخص بخوابید
بهتر است قبل از ساعت یازده شب به خواب بروید؛ اما اگرخواب در این ساعت برایتان امکان‌پذیر نبود، تلاش کنید هر شب رأس یک ساعت مشخص به خواب بروید و راس یک ساعت از خواب بیدار شوید.
این موضوع به استفاده بهتر از مغز، شادابی در طول روز و در نتجیه تقویت تمرکز در هنگام مطالعه کمک می کند.
-
تقویت تمرکز هنگام درس خواندن و پیدا کردن دلیل
شما به چه دلیل می‌خواهید درس بخوانید؟
البته که همه ما می‌دانیم آینده روشن و موفقیت، یکی از دلایل اصلی مطالعه‌کردن ماست اما بهتر است این موضوع را خیلی شفاف بدانید و آن را بر روی یک‌تکه کاغذ یادداشت کنید
مثلاً شاید دلیل مطالعه شما و نیازتان به درس‌خواندن، قبول‌شدن در دانشگاهی که دوست دارید و یا درس‌خواندن در رشته‌ای که می‌خواهید باشد. به هر حال فراموش نکنید دلیل شما آن‌قدر محکم باشد که بتوانید از آن به‌عنوان انگیزه و عاملی برای مقابله با سختی تمرکزکردن در هنگام مطالعه استفاده کنید
-
پذیرفتن سختی را برای افزایش تمرکز فراموش نکنید
تمرکز فرایندی سخت و دشوار است و باید این سختی را بپذیریم.
اکثر افراد گمان می‌کنند در تمرکزکردن ناتوان هستند و انگار به‌صورت ژنتیکی کم تمرکز هستند، اما به یاد داشته باشید تمرکزکردن یک مزیت ذهنی نیست و می‌توانید با تلاش آن را به دست بیاورید، به شرطی که سختی آن را بپذیریم و قبول کنیم؛ مانند یادگیری یک مهارت، دشوار و چالش‌برانگیز است
-
تکنیک تارعنکبوت و تقویت تمرکز هنگام درس خواندن
وقتی برای اولین‌بار به تارعنکبوت دست می‌زنید، تار تکان می‌خورد و در نتیجه عنکبوت واکنش نشان می‌دهد؛ اما همین که چندبار این کار را انجام دهید، عنکبوت واکنشی نشان نمی‌دهد و برایش عادی خواهد شد
شما نیز اگر هنگام تمرکز در مطالعه و درس‌خواندن، عامل حواس‌پرتی مانند صدای اطرافیان توجهتان را منحرف می‌کند، بهتر است واکنش نشان ندهید و خیلی زود به مطالعه و خواندن کتاب‌باز گردید. تردید نداشته باشید بعد از چندین بار تمرین این تکنیک، هر صدایی توانایی برهم‌زدن تمرکز شما را نخواهد داشت.
-
از تأثیر آب برای افزایش تمرکز هنگام کتاب‌خواندن غافل نشوید
مصرف آب به‌اندازه کافی باعث می‌شود اکسیژن خون بیشتر در جریان باشد و در نتیجه خون به‌اندازه کافی به مغز برسد. این فرایند باعث بهتر کارکردن مغز و در نتیجه تقویت تمرکز در هنگام درس خواندن خواهد شد
بهتر است در هنگام مطالعه، لیوان و یا بطری آب در کنار خود داشته باشید و هر چند دقیقه یک‌بار مقداری آب بنوشید.
-
دور شدن از تلفن همراه، راهکاری برای تقویت تمرکز هنگام مطالعه و درس خواندن
وقتی می‌خواهید زمانی را برای مطالعه در نظر بگیرید، ده‌ها وسوسه به سراغمان می‌آید و متأسفانه در بیشتر مواقع توانایی نه گفتن به این وسوسه‌ها را نخواهیم داشت.
یکی از عوامل وسوسه‌انگیز هنگام تمرکز بر مطالعه، شبکه‌های اجتماعی است به همین دلیل بهتر است تلفن همراه خود را خارج از اتاق قرار دهید و هر زمان از مطالعه تمام شدید به آن سر بزنید
-
تقویت تمرکز هنگام درس خواندن با نفس نفس عمیق
اکثر ما در زمان حال زندگی نمی‌کنیم و به‌جای آن درگذشته و آینده به دنبال افکار خود هستیم، بهتر است قبل از شروع مطالعه چند نفس عمیق بکشید و به زمان حال باز گردید.
این کار به شما کمک می‌کند حضور در لحظه خود را تقویت کنید و تکنیکی برای تقویت تمرکز هنگام مطالعه خواهد بود
جمع‌بندی روش‌هایی برای تمرکز هنگام مطالعه
ما در این مقاله به سراغ ۱۸ روش برای تقویت تمرکز در هنگام مطالعه رفتیم و بهتر است به یاد داشته باشید، تمرکزکردن و متمرکز ماندن بر روی مطالعه نیاز به زمان دارد و برای اینکه بتوانید فردی با تمرکز شوید، بهتر است به خودتان زمان بدهید و با اعتمادبه‌نفس بیشتری به سراغ مطالعه بروید.
تردید نداشته باشید شما توانایی تمرکزکردن را خواهید داشت