پرداختن به دلایل کمبود تمرکز و حواس پرتی از موضوعات مهم این روزها می باشد در عصری زندگی میکنیم که بهتر است نام آن را عصر پریشان‌فکری و ذهن مشغولی بنامیم، همه ما این روزها با مشکل حواس‌پرتی و کمبود تمرکز مواجه هستیم و متأسفانه گاهی باید آن جوک بی‌مزه‌ای که می‌گفت «یارو رفت کارواش و فراموش کرده بود ماشین خودش رو به بره» را شرح‌حال این روزهای خود بدانیم. در این مقاله به دلایل کمبود تمرکز و حواس پرتی خواهیم پرداخت با تلاش میکنیم برای هر یک از این دلایل، یک راهکار کاربردی را در به شما پیشنهاد کنیم
منظور از کم‌حواسی و عدم تمرکز چیست؟
همان‌طور که در مقاله تفاوت توجه و تمرکز نیز اشاره شد، توجه از کلمه وجه که به معنای صورت است می‌آید، بنابراین بهتر است بگوییم وقتی کسی به یک موضوع توجه ندارد؛ یعنی حضور وی در آن لحظه نیست می‌توان این شعر را مصداق چنین لحظاتی دانست «من در میان جمع و دلم جای دیگریست»
نشانه‌های کم‌حواسی و کسانی که عدم تمرکز دارند چیست؟
نمی‌شود به طور دقیق در این باره اظهارنظر کرد چرا که باتوجه‌به شرایط محیطی و موقعیت‌های مختلفی که افراد در آن قرار دارند نشانه‌ها نیز شکل متفاوتی از خود نشان خواهد داد؛ اما به‌طورکلی بعضی از نشانه‌های رایج در کمبود تمرکز و حواس‌پرتی را می‌توان از نمونه‌های زیر دانست:
- افراد دائماً در حال فراموش‌کردن کارهای روزمره هستند
- استرس ناشی از گذر سریع زمان را در طول روز تجربه می‌کنند
- در هنگام انجام کار با تمرکز افکار متعدد به سراغشان خواهد آمد
- خستگی جسمی و روحی را کاملاً در طول احساس می‌کنند
- در تصمیم‌گیری‌های روزمره با مشکل مواجه می‌شوند
- بیشتر کارها را نیمه‌کاره رها خواهند کرد
- در مطالعه کتاب‌ها ناتوان هستند و چیزی از مطالب را به یاد نخواهند آورد
- خواب با کیفیتی را تجربه نمی‌کنند
ریشه مشکل کمبود تمرکز و حواس‌پرتی کجاست؟
ما در عصری زندگی میکنیم که همه چیز برای پرت‌کردن حواس ما مهیا است، از رسانه‌های اجتماعی گرفته تا جلب‌توجه فروشگاه‌های در سطح شهر که تلاش دارند توجه ما را به خود جلب کنند همچنین بهتر است بپذیریم سیستم توجه در مغز ما برای این عصر تکامل پیدا نکرده است و تنها هنر این سیستم از مغز درگذشته، دنبال‌کردن صدای خش‌خش درختان بوده است چرا که هر آن امکان این که دزدی از قبیله کناری و یا حیوانی از گله وحشی به سراغمان بیایند. پس بهتر است عدم تمرکز و حواس‌پرتی در این روزها را ریشه در بقا و اجداد حواس‌پرت خود بدانیم
دلایل کمبود تمرکز و حواس‌پرتی:
در این قسمت به سراغ دلایل حواس‌پرتی و عدم تمرکز خواهیم رفت و سعی داریم برای هر دلیل یک راهکار عملی به شما معرفی کنیم
1 استرس و اضطراب از دلایل کمبود تمرکز:
فشارهای روانی از دلایل اصلی کمبود تمرکز هستند، وقتی به دلایل مختلفی استرس را تجربه میکنیم، توانایی ما در تمرکزکردن کاهش پیدا می‌کند استرس، نگرانی و اضطراب مفرط، ما را از لحظه حال جدا می‌کند همچنین ظرفیت مغز نگران برای تمرکزکردن روی اطلاعات کمتر از یک مغز آرام است
راهکاری برای کنترل استرس و کاهش عدم تمرکز و حواس‌پرتی:
تحقیقات نشان داده‌اند فکر خیال‌های زیاد، به‌صورت ناخودآگاه ما را به سمت افکار منفی هدایت خواهد کرد و این باعث می‌شود غم و اندوه را تجربه کنیم، یکی از راهکارهای کاهش استرس و اضطراب‌های در طول روز مدیتیشن کردن و مراقبه است به شما پیشنهاد میکنم با کلیک بر روی تصویر زیر، چند دقیقه مدیتیشن کنید تا روحتان آرام شود
2 عدم تعادل هورمون‌ها از دلایل کمبود تمرکز و حواس‌پرتی:
تحقیقات نشان داده است عدم برقراری تعادل میان هورمون‌ها، مانند استروژن (هورمون زنانه) و تستوسترون (هورمون مردانه) باعث کمبود و ایجاد اختلال در سیستم توجه مغز خواهد شد؛ بنابراین می‌توان این مورد را نیز از دلایل کمبود تمرکز و کم‌حواسی دانست
راهکاری در ذهن ندارم!
گفته بودم برای هر دلیل یک راهکار معرفی خواهم کرد، اما راستش را بخواهید برای این موضوع راهکاری به ذهنم نمی‌رسد و نمی‌دانم به چه شکل باید به شما کمک کنم.
3 استفاده‌نکردن از مغز از دلایل کمبود تمرکز:
سیستم توجه و تمرکز مغز مانند عضله است و باید از آن کار بکشید، شطرنج و یا اسم و فامیل تفاوتی ندارد. هر چیزی که شما را مجبور می‌کند با تمرکز فکر کنید، برای درمان حواس‌پرتی و کمبود تمرکزتان مناسب است
یک تمرین عملی برای تقویت تمرکز:
کتابی ساده و بدون تصویر را بردارید (قصه‌های حسنی باشد یا انتگرال فرقی ندارد) اما مهم است تاحدامکان تصویری نداشته باشد، سعی کنید کلمات کتاب را شروع به شمردن کنید. به‌احتمال زیاد این تمرین برای شما سخت و طاقت‌فرسا خواهد بود؛ اما شک نداشته باشید بعد از یک مدت تأثیر آن را در هنگام تمرکزکردن بر روی کارها خواهید دید
4 چندکاره‌ای از دلایل اصلی کمبود تمرکز و حواس‌پرتی:
در طول روز به دلیل حجم زیادی کارها، گاهی تصمیم به انجام چندین کار به طور هم‌زمان خواهیم گرفت، فارغ از اینکه این روش از تصمیم‌گیری تأثیر مستقیمی بر روی بهره‌وری و کاهش عملکرد شما خواهد داشت، بهتر است بدانید چندکاره گی و یا مولتی تسکینگ کردن از دلایل اصلی کمبود تمرکز و حواس‌پرتی است. ما تنها یک توجه داریم و هر گاه توجه خود را از یک کار به مست کار دیگر منتقل میکنیم، فشاری مغزی زیادی را متحمل خواهیم شد
قانون پنج ثانیه به شما کمک می‌کند:
برای جابه‌جاشدن در هر کاری تلاش کنید پنج ثانیه مکث کنید، این مکث به شما اجازه می‌دهد با آگاهی بیشتری به سراغ کارتان بروید و همچنین تمرکز شما را نسبت به آن کار دوچندان خواهد کرد
5 عدم برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی نکردن کارها از دلایل کمبود تمرکز:
امروز قرار است چه‌کارهایی را انجام دهید؟ فردا چطور؟ اگر پاسخ شفاف و روشنی برای این دو سؤال نداشته باشید، به‌احتمال زیاد نمی‌توانید روز خود را نیز با تمرکز شروع کنید. چراکه شما اولویت‌های در طول روز خود و کارهایی که باید انجام دهید را مشخص نکرده‌اید.
تا وقتی تصویری شفاف و واضح از آنچه قرار است انجام دهیم در ذهن نداشته باشیم، توانایی تمرکزکردن ما نیز به حداقل خواهد رسید و ذهنمان درگیر هزاران فکر و خیال و برنامه خواهد شد
اقدامی برای برنامه‌ریزی و جلوگیری از کمبود تمرکز:
اولین کاری که در طول روز انجام می‌دهید چیست؟ سعی کنید در هر روز و قبل از اینکه به سراغ کارهایتان می‌روید، لیستی از کارهایی که قرار است انجام شود بنویسید این نوع یادداشت‌کردن به شما اجازه می‌دهد تا تمرکز خود را بر روی برنامه‌ها و کارهای ضروری معطوف کنید. همچنین می‌توانید شب قبل نیز برنامه فردا خود را یادداشت کنید
6 استفاده نادرست از تلفن همراه:
زندگی در عصر تکنولوژی خیلی خوب است؛ اما اگر از تکنولوژی استفاده نادرستی شود، بدون تردید آسیب‌ها جبران‌ناپذیری را به همراه خواهد داشت. وابستگی ما به تلفن همراه و دنبال‌کردن پست‌های اینستاگرامی و یا ویدئوهای تیک‌تاک، حواسمان را از زندگی و حضور در لحظه پرت می‌کند
برنامه مشخصی داشته باشید
البته که استفاده نادرست و بیش از اندازه از تلفن همراه از دلایل کمبود تمرکز و حواس‌پرتی است؛ اما باید قبول کنیم که نمی‌شود بی‌خیال آن شد. به همین دلیل به شما پیشنهاد میکنم برای استفاده از تلفن همراه خود برنامه مشخصی داشته باشید به طور مثال می‌توانید بگویید من فقط روزی نیم ساعت در شبکه‌های اجتماعی گشت‌وگذار خواهم کرد (تمام تلاش خود را انجام دهید تا روی قول خود بمانید و اگر نسبت به خود بدقول شدید، روزی بعدی تلاش کنید این اتفاق تکرار نشود)
7 منظم نبودن از دلایل کمبود تمرکز و حواس‌پرتی:
وقتی می‌خواهیم بر روی کاری تمرکز کنیم و اتاقمان نامنظم است، برای اینکه بتوانیم روی آن کار مسلط باشیم، قبل از هر چیز ترجیح می‌دهیم بر روی اتاق و نظم آن مسلط شویم. البته برایمان فرقی نمی‌کند که لباس‌های اتاق را زیر تخت بیندازیم و یا درون کمد لباس پرت کنیم. مهم این است بتوانیم محیط را از نامرتبی دور کنیم
نظم تأثیر زیادی در تمرکز ما خواهد داشت به همین دلیل سعی کنید هر چیز را سر جای خود قرار دهید و تاحدامکان سختی و دشواری منظم بودن را بپذیرید چرا که این کار به سیستم توجه شما کمک فراوانی خواهد کرد
اقدامی برای منظم بودن:
همان‌طور که متوجه شدید یکی از دلایل عدم تمرکز، شلختگی محیط است. به همین دلیل سعی کنید هر شب قبل از خواب یک کار کوچک را که می‌تواند به شما انضباط فردی دهد را انجام دهید به طور مثال
برای نظافت میز کارتان، هر شب یک وسیله را از روی آن بردارید و سر جای خودش قرار دهید
برای نظم شخصی خود می‌توانید قبل از خواب پیراهن و یا شلوار خود را آماده کنید
3 اختلالات و بیماری‌های روانی از نشانه‌های کمبود تمرکز و کم‌حواسی:
تجربه بعضی از بیماری‌های روانی مانند اضطراب، وسواس و افسردگی می‌تواند تأثیر زیادی بر روی سیستم توجه و تمرکز مغز بگذارد دلیل این تأثیر نیز، ترشح هورمون‌های غم و اندوه و ناسالم در بدن خواهد بود
به شما پیشنهاد میکنم اگر مقداری از علائم بالا را تجربه می کنید در سریع ترین زمان ممکن و جهت آرامش خود، به روانشناس و یا متخصص مراجعه فرمایید
9 خوب نخوابیدن از دلایل کمبود تمرکز و حواس‌پرتی:
مغز ما در هنگام خواب، خواب نیست و در حال تمیزکاری است! بله، بر خلاف تصور عموم، مغز ما در هنگام خواب به فعالیت‌های مهمی می‌پردازد که در زنده‌ماندن و بقا ما تأثیرگذار است. تحقیقات نشان داده‌اند خواب باکیفیت می‌تواند باعث تقویت سیستم توجه و همچنین تقویت حافظه شوند. به یاد داشته باشید خواب کمتر از شش و یا هشت ساعت، بدون هیچ تردیدی می‌تواند به مغز شما آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد کند
راهکاری برای خوب خوابیدن:
سعی کنید حتی اگر برایتان سخت است، در یک‌زمان مشخص به خواب بروید البته منظور من این نیست که حتماً قبل از ساعت ده شب بخوابید (که خیلی هم خوب است) بلکه حتی اگر تصمیم دارید یک بامداد هم بخواب بروید، سعی کنید هر شب از همین روتین استفاده کنید و رأس یک ساعت مشخص از خواب بیدار شوید.
این کار به مغز شما کمک می‌کند تا زمان‌های بیداری با تمرکز بیشتری به کارهای در طول روز بپردازد
جمع بندی دلایل کمبود تمرکز:
در این مقاله به بررسی دلایل کمبود تمرکز و حواس پرتی پرداختیم و تلاش کردیم برای هر یک از آنها(البته به جز اختلالات هرمونی) راهکاری را در اختیارتان قرار دهیم. البته بهتر است به یاد داشته باشید دلایل دیگری نیز در کمبود تمرکز موثر هستند و در این مقاله تنها به تعدادی از آنها اشاره شد.
